Van energielabel F naar A: zo doet u dat thuis

Isoleren

Isoleren is dé manier om CO2 te besparen: een goed geïsoleerd huis verliest minder warmte waardoor u minder hoeft te stoken. Het resultaat: een lagere energierekening en comfortabeler wonen. Bijkomende voordelen: minder tocht, minder condens op de ramen én minder geluidsoverlast van buiten.

Naast rendabel is isoleren vaak relatief eenvoudig. Waar u het meeste winst kunt behalen qua isolatie hangt uiteraard af van de huidige staat van uw huis: het bouwjaar en wat eventuele bewoners voor u al hebben gedaan. Misschien heeft u dat op papier, zo niet, dan is het goed dit te achterhalen. Dit doet u makkelijk via de Isolatie-check van MilieuCentraal. Vul de stappen in, volg de instructies en ontvang direct advies over welke isolatie-winst u nog kunt behalen.

MilieuCentraal biedt uitgebreide informatie over alle vormen van isolatie en ontwikkelde online modules waarmee u checkt wat in uw situatie mogelijk en verstandig is en wat de verwachte kosten zijn. We vatten deze info kort voor u samen en zetten de checks voor u op een rij!

Doe hier de isolatie-check

Dakisolatie

Dakisolatie is altijd een goed idee. Ook de isolatie verbeteren loont. U verliest minder warmte en hoeft dus minder bij te stoken. Verwarmt u de zolder niet, dan is het isoleren van de zoldervloer mogelijk een eenvoudiger en goedkoper alternatief. Bijkomend voordeel van dakisolatie: een goed geïsoleerde zolderverdieping is koeler in de zomer. Dat bespaart weer op een airco.

Schuin dak

U kunt goed isoleren vanaf de binnen- of buitenkant:

1. Aan de binnenkant
Dit kan u eventueel zelf als u handig bent.

2. Vanaf de buitenkant
Dakpannen eraf, isoleren, pannen weer terug. Deze methode geeft de meeste isolatiewaarde (u kunt meer isolatiemateriaal kwijt) maar uw dak wordt hoger, de aansluiting met de dakgoot moet opnieuw aangelegd en is dus een flinke klus die u moet uitbesteden.

Plat dak

Zorg dat het isoleren door een professioneel gebeurt. Vocht, houtrot, schimmel: dat wilt u voorkomen. Dak aan vernieuwing toe? Neem meteen de isolatie mee, u bent dan toch bezig. Het isoleren van een plat dak kan het beste van buitenaf gebeuren:

1. Isolatieplaten afwerken met waterdicht materiaal
Deze methode levert de meeste isolatiewaarde op. De dakrand moet hierna eventueel verhoogd, ander waait regenwater het dak op ipv de dakgoot in.

2. Waterbestendige isolatieplaten met grind of tegels
Lagere isolatiewaarde en alleen mogelijk als de huidige dakbedekking goed zit. Ook hier moet de dakrand mogelijk verhoogd.

Doe hier de dakisolatie-check

Gevelisolatie

Een gevel isoleren kan op 3 manieren:

1. Via de spouwmuur
De spouw is een ruimte van ca. 5 cm tussen binnen- en buitenmuur, hier kan isolatiemateriaal tussen gespoten worden, zoals piepschuimbolletjes of glas- of steenwolvlokken.

Vanaf de jaren ‘20 werden spouwmuren gebouwd, vanaf ‘75 werd de spouw ook vaak geïsoleerd, of alsnog na-geïsoleerd.

Als er troep in de spouw zit, moet deze schoongemaakt. Voegwerk, kozijnen, dak en dakgoot moeten goed zijn zodat er geen regenwater in de spouw komt. Als er een kruipruimte is die via de spouwmuur ventileert, moet ventilatie opnieuw worden ingeregeld.

Heeft u al matige spouwmuurisolatie? Deze kan vaak bijgevuld worden. U heeft geen vergunning nodig, maar moet deze klus zeker uitbesteden.
Via kleine gaatjes in het voegwerk wordt het materiaal ingespoten. U heeft binnen dus geen rommel!

2. Via de binnenkant
Plaats een voorzetwand met isolatiemateriaal. Dit kan een raamwerk zijn met isolatiemateriaal ertussen en gipsplaten er tegenaan. Of warmtereflecterend folie in lagen gespannen. Of isolatieplaten die kant en klaar zijn afgewerkt met gipsplaat. Belangrijk is dat er tussen isolatiemateriaal en de gevel 2 cm ruimte zit (zogeheten “luchtspouw”). U kunt het eventueel zelf, maar kieren, naden en damp kunnen zorgen voor vochtproblemen, schimmel en rot. Liever uitbesteden dus!

3. Via de buitenkant
Uw huis wordt ingepakt: een dikke laag isolatie rondom uw huis, afgewerkt met steenstrips, stucwerk, hout, kunststof platen of cementplaten. Het huis wordt hiermee groter en ziet er wellicht anders uit. U kunt het combineren met binnenwand of spouwmuurisolatie, dan volstaat een minder dikke laag materiaal.

U heeft een vergunning nodig! Bij monumentale panden of bijvoorbeeld een beschermd stadsgezicht wordt deze mogelijk niet verleend. Of mag u alleen de zij- en achtergevel in laten pakken. De voorgevel kunt u dan van binnen isoleren.

Een ingrijpende, kostbare klus. Heeft uw huis geen spouw, heeft uw gevel onderhoud nodig of gaat u voor een energieneutraal huis, dan is het wel een mooie optie.

Doe hier de gevelisolatie-check

Glas – dubbel glas, HR++ glas, triple glas

Enkel of dubbel glas vervangen betekent minder tocht, minder kou en minder condens op de ramen, minder herrie van buiten. U kunt enkel glas vervangen binnen de bestaande kozijnen, of nieuwe isolerende kozijnen plaatsen met isolatieglas. In het kort:

1. Alleen nieuw glas
Kies voor glas met een zo hoog mogelijke isolatiewaarde: HR++ (2 isolatielagen) of triple glas (3 isolatielagen). Triple glas past niet in alle kozijnen, bijv. in kozijnen die open kunnen. HR++ glas in triple glas naast elkaar in 1 gevel? Dat kan, maar u kunt wel een klein kleurverschil zien. Informeer u goed!

2. Nieuwe kozijnen
Vervangt u uw kozijnen dan is de meest duurzame keus isolerende kozijnen met een U-waarde lager dan 1,3 in combinatie met triple glas. HR++ glas kan uiteraard ook, is iets lager in de kosten maar levert ook wat minder isolatiewinst op.
Isolerende kozijn hebben luchtkamers of een harde isolatielaag en zijn verkrijgbaar in gangbare materialen: hout, kunststof en aluminium. Laat naden en kieren rond het kozijn goed dichten!

Voor het vervangen van glas en kozijnen zijn verschillende subsidies beschikbaar! Is het vervangen van glas of kozijnen (nu) geen optie? Overweeg voorzetramen (met HR-coating) of glas- of kozijnfolie. Ook goede raambekleding kan verschil maken. Dubbele plissé-gordijnen met aluminium coating houden veel warmte vast.

Doe hier de isolatieglas-check

Vloerisolatie

Vloerisolatie levert naast klimaatwinst ook veel comfort op: lekker warme voeten. Belangrijk is goede ventilatie van de kruipruimte en een goede keuze qua materialen. Uw vloer op de begane grond isoleren kan op drie manieren:

1. Van onderaf
Als de kruipruimte hoog genoeg is (35 cm) is er ruimte om aan de onderkant van de vloer isolatiemateriaal aan te brengen. Verschillende materialen zijn geschikt: kurk, steenwol, schuim, kurk, vlas etc. Op de bodem van de kruipruimte komt dampremmende folie die het vocht reguleert.

2. Van bovenaf

Bij een betonnen ondervloer, geen of een te lage kruipruimte plaatst u isolatiemateriaal op de vloer, plaatmateriaal erop en dan de vloerbedekking. De vloer komt omhoog, dus kijk goed naar plinten, drempels en deuren.

3. Op de bodem

Kruipruimte niet hoog genoeg? Geen mogelijkheid om uit te graven of een toegang te maken? Vloerisolatie van bovenaf geen optie? Dan is bodemisolatie een alternatief. Isolatiemateriaal zoals bolletjes piepschuim worden op de bodem van de kruipruimte gespoten met een laag lucht erboven. Deze lucht is nog altijd vrij koud; hier verliest de vloer wat warmte aan. Bodemisolatie heeft dus minder isolatiewaarde en brengt minder comfort.

Doe hier de vloerisolatie-check

Duurzaam verwarmen

Duurzaam verwarmen betekent een warm thuis met minder of zelfs geen gebruik van aardgas en dus nauwelijks CO2-uitstoot. Concreet betekent het: de cv-ketel (deels) vervangen voor verwarming van uw huis en water. Stapsgewijs of in één keer over op een nieuw systeem.  We zetten hieronder verschillende duurzame warmtebronnen, alternatieven voor de cv-ketel en online modules van MilieuCentraal op een rij.

Douchewater terugwin-installatie

Met een douchewater terugwin-installatie verwarmt u koud water voor met de warmte van weglopend douchewater. Zo gebruikt uw cv-ketel minder gas. Een energiebesparende maatregel dus.

U plaatst een warmtewisselaar uw afvoerpijp, douchebak of douchevloer, hier stromen warm en koud water langs elkaar heen zodat het koude water opwarmt. Dit voorverwarmde water stroomt door naar de mengkraan van uw douche, of uw combiketel, boiler of warmtepomp.

Verbouwplannen? Nieuwe ketel? Goed moment om een douchewater-terugwin-installatie te plaatsen!

Doucht u korter dan 3 minuten, dan heeft het water niet genoeg tijd om op te warmen en levert de installatie niet veel energiebesparing op.

Doe hier de douchewater-warmte-terugwin-installatie-check

Infraroodpanelen

Infraroodpanelen geven stralingswarmte af en warmen dus uw lichaam op tot zo’n 3 meter, niet de lucht in de ruimte. Infraroodpanelen zijn geschikt als duurzame bijverwarming bijv. bij uw zithoek, eettafel of werkplek. Een zeer goed geïsoleerd huis kunt u ook volledig verwarmen met deze panelen. Het plafond is de beste plek voor installatie. Het duurt even voordat ze warmte afgeven.

De panelen werken op stroom. Of het gebruik ervan milieuvriendelijk is, hangt dus mede af van de vraag of u groene stroom heeft. En hoe u ze inzet. Of u de verwarming beneden lager zet als u op zolder zit bijvoorbeeld, hoe lang u daar verblijft etc. Niet iedereen vindt stralingswarmte prettig, goed om eerst te proberen dus!

Lage temperatuur verwarming

Een cv-ketel verwarmt water tot 70 tot 80 graden, radiatoren geven deze warmte af. Bij lage temperatuur verwarming warmt een warmtepomp of warmtenet (stadsverwarming) het water op tot 35 tot 55 graden. Radiatoren moeten wel geschikt zijn om die warmte goed af te geven: er is meer oppervlakte nodig voor efficiënte warmteafdracht. Er zijn speciale radiatoren maar u kunt ook bestaande radiatoren laten ombouwen. Voorwaarde is een goed geïsoleerd huis!

Slimme thermostaat / klokthermostaat

Met een slimme of klokthermostaat voorkomt u onnodig stoken en werkt uw cv-ketel efficiënter. Dat scheelt in energieverbruik. Met een klokthermostaat stelt u de gewenste temperatuur in huis in. Een slimme thermostaat heeft meer functies.

Bij een vast ritme, is een zelflerend programma handig, dan stookt u alleen wanneer u thuis bent. Bij een onregelmatig ritme, is een smartphone app handig om de c.v. op afstand aan te kunnen zetten.

Sommige systemen kunnen met speciale radiatorknoppen de verwarming per kamer regelen of met een speciale leiding de verwarming per groep kamers.

Met OpenTherm, een specifiek communicatieprotocol, kan een slimme thermostaat de cv-ketel zo aansturen dat deze op verschillende standen brandt. Modulerend stoken heet dat. Dus niet maximaal stoken en de ketel aan of uitzetten, maar minder hard stoken wanneer dat kan.

Stadsverwarming / Warmtenet

Stadsverwarming wordt ook wel warmtenet of blokverwarming genoemd en maakt aardgas-vrij wonen mogelijk.

U verwarmt water niet met een eigen cv-ketel, maar krijgt water warm aangeleverd via buizen die door de wijk lopen. In de wijk staat een ketel die het water opwarmt met restwarmte (van bijv. een fabriek of datacenter in de buurt) of aardwarmte. Met het warme water kunt u douchen, afwassen en uw huis verwarmen.

Hoe lager de temperatuur van het warme water, hoe duurzamer het warmtenet. De gasaansluiting wordt vervangen door een warmtewisselaar.

Warmtenetten komen nog niet veel voor in Nederland, maar de ambitie ligt op 50% van de wijken een warmtenet in 2050.

Warmtepomp

Met een warmtepomp verwarmt u uw huis duurzaam, elektrisch, zonder aardgas. Een warmtepomp haalt warmte uit de bodem, de lucht of het grondwater, verwarmt daarmee heel efficiënt water tot een graad of 55, waarmee speciale of aangepaste radiatoren uw huis verwarmen. Er zijn 3 typen warmtepompen:

1. Volledig elektrisch (of combi, volledig of all-electric)

Verzorgt verwarming en warm water. Vervangt de c.v.-ketel. Uw huis moet zeer goed geïsoleerd zijn omdat de warmtepomp verwarmt met lage temperatuur.

Bij een warmtepomp op lucht krijgt u een vrij grote buiten-unit met een ventilator die buitenlucht aanzuigt. Deze maakt geluid als de pomp in actie is, overdag in de winter, maar ook voor warm water in de zomer. In sommige gemeenten heeft u een vergunning nodig voor het plaatsen van deze buiten-unit.

Bij een bodem-warmtepomp wordt de unit in de tuin in de grond gegraven. Een bodem-warmtepomp gebruikt u in de zomer ook om het huis te koelen. Dat is een voordeel. De aanschafkosten zijn wel hoger.

Een warmtepomp werkt op stroom. Het kan zijn dat u een zwaardere stroomaansluiting nodig heeft en de groepenkast moet laten uitbreiden.

2. Hybride warmtepomp

Verzorgt verwarming maar de cv-ketel stookt bij op erg koude dagen en verzorgt warm water. Kan ook bij matig geïsoleerde huizen.

3. Ventilatiewarmtepomp

Een kleine pomp die warmte haalt uit de lucht die wordt afgezogen door het ventilatiesysteem. De warmte wordt naar de cv geleid. Zo hoeft uw cv-ketel iets minder te stoken, zo bespaart u op gas.

Via de Invensteringssubsidie duurzame energie (ISDE) krijgt u subsidie op de aanschaf van een warmtepomp, afhankelijk van het soort en het vermogen. Dit geldt niet als u een nieuwbouwwoning heeft.

Doe hier de warmtepomp-check

Zonneboiler

Een zonneboiler verzamelt warmte uit de zon middels zonnecollectoren en verwarmt water in een opslagvat. Zo bespaart u tot de helft aan gasverbruik voor warm water. In de winter schijnt de zon onvoldoende om al uw water te verwarmen en moet een warmtepomp of ketel bijdraaien. Met een zonneboilercombi met meerdere zonnecollectoren en een extra groot opslagvat kunt u ook uw huis verwarmen.

Doe hier de zonneboiler-check

Zelf energie opwekken

Wekt u zoveel stroom op dat u uw huis ermee kunt verwarmen, koelen, ventileren en van warm water en verlichting kunt voorzien? Dan is uw huis bijna energiezuinig.

Een volledig energiezuinig huis wekt ook energie op voor alles wat u aan apparaten gebruikt van koelkast tot wasmachine en tv. Ook wel: 0-op-de-meter. Wekt u meer energie op dan u gebruikt, dan heet dat plus-op-de-meter.

Zonnepanelen

Met zonnepanelen wekt u zelf stroom op. Duurzaam, want de zon schijnt gratis. Zonuren in de zomer leveren meer op dan in de winter omdat de stralingsintensiteit dan hoger is.

Plaats zonnepanelen liefst op 35 à 40 graden gericht op het zuiden. Dan is de opbrengst het hoogst aldus MilieuCentraal. De opbrengst hangt af van de richting van de panelen, maar ook waar u woont. In het oosten van het land is de zon-intensiteit lager dan aan de kust.

De btw die u betaalt bij de aanschaf van de panelen, de omvormer en de installatie kunt u terugvragen bij de Belastingdienst. Sommige gemeenten geven ook subsidie op zonnepanelen, kijk bij de Energiesubsidiewijzer.nl.

Uw elektriciteitsmeter moet wel geschikt zijn en zo nodig vervangen worden door een slimme meter. Dit kan uw energieleverancier u vertellen.

Zo werken zonnepanelen

Zonnepanelen bestaan uit silicium. De zon verwarmt een cel met silicium op waardoor spanning ontstaat. In een zonnepaneel worden zonnecellen gekoppeld en gaat de energie stromen. Valt er schaduw op een cel, dan daalt de spanning en loopt de stroom niet lekker door. Hetzelfde geldt voor gekoppelde panelen: valt er schaduw op 1 paneel, dan brengt de opbrengst van het systeem omlaag. U kunt dit voorkomen door ieder paneel een eigen omvormer te geven. Dat is wel duurder.

Zorg dat er veel lucht onder en langs de panelen kan lopen om ze te koelen: hoe warmer de panelen worden, hoe lager de opbrengst.

Zonnepanelen genereren gelijkstroom, een omvormer zet dit om naar wisselstroom. Plaats de omvormer dichtbij de panelen om stroomopbrengst te behouden. De omvormer kan wat herrie maken en moet altijd op een aparte groep in uw meterkast aangesloten worden.

Salderen

In de zomer brengen zonnepanelen veel op. Wat u niet meteen verbruikt, stroomt naar het energienet. In de winter schijnt de zon minder vaak en minder intens. U gebruikt dan stroom van uw leverancier. Wat u levert en wat u verbruikt, wordt tegen elkaar weggestreept. U ontvangt dus de marktwaarde van stroom plus de energiebelasting daarop.

Levert u over een compleet jaar meer stroom dan u heeft verbruikt, dan krijgt u over het surplus een lagere vergoeding. Deze complete regeling heet de salderingsregeling.

De salderingsregeling wordt tussen 2023 en 2031 afgebouwd. Daarna wordt niets tegen elkaar weggestreept en ontvangt u alleen nog de marktwaarde van de stroom die u teruglevert.

Doe hier de zonnepanelen-check

Kijk ook op Consumentenbond.nl/zonnepanelen voor koopadvies, onderhoudstips en het voor het vinden van een installateur.